Programma

De Vlaamse Academie Eetstoornissen nodigt u van harte uit op haar 12de congres, met als thema 'Wegen naar herstel'. 

09u00 – 09u30 Ontvangst met koffie

09u30 – 09u45 Welkom door de voorzitter

09u45 – 10u30 Een epidemiologische zoektocht naar de oorzaken en risico factoren voor eetstoornissen.

Prof. Dr. Hans Wijbrand Hoek, psychiater

Afdeling eetstoornissen en afdeling interculturele psychiatrie Parnassia Groep

Hoogleraar psychiatrie UMC Groningen en Bijzonder hoogleraar epidemiologie Columbia University NY

Abstract: In een interactieve lezing bespreken we de bevindingen en klinische implicaties uit verschillende epidemiologische onderzoeken naar eetstoornissen. De prevalentie cijfers – aantal feitelijke gevallen in een populatie - laten zien dat veel jonge vrouwen met een eetstoornis niet in zorg komen. Mannen, oudere vrouwen en mensen met een niet-westerse achtergrond met een eetstoornis worden nog veel minder goed herkend dan jonge vrouwen. 

Er is veel discussie over de rol van biologische, psychologische en sociaal-culturele factoren bij de ontwikkeling van een eetstoornis. Hiervoor is het belangrijk om de incidentie – het aantal nieuwe gevallen met een eetstoornis per jaar in een populatie - te onderzoeken. In spraakmakend onderzoek op Curaçao vonden we eerst dat anorexia nervosa niet cultuur gebonden leek, maar in een vervolgonderzoek bleek dat dit veel genuanceerder ligt. In onderzoek naar eetstoornissen bij ongeveer 1% van de huisartspraktijken in Nederland gedurende vier decennia zien we een significante toename van adolescente meisjes met een eetstoornis. Tot slot, de COVID-19 pandemie lijkt een enorme impact te hebben gehad  op met name jonge mensen met een eetstoornis.

LITERATUUR 

Meier K, van Hoeken D, Hoek HW. Review of the unprecedented impact of the COVID-19 pandemic on the occurrence of eating disorders. Current Opinion in Psychiatry Nov 2022; 35:353-361.

Hoek HW, van Hoeken D. Epidemiologie. In: Noordenbos G en Elburg AA van, redactie. Handboek Eetstoornissen, 3e herziene druk. Utrecht: De Tijdstroom, 2018: 13-20.

Hoek HW. Review of the worldwide epidemiology of eating disorders. Current Opinion in Psychiatry 2016; 29:336-339.

Hoek HW, Van Harten PN, Hermans KME, Katzman MA, Matroos GE, Susser ES. The incidence of anorexia nervosa on Curaçao. American Journal of Psychiatry 2005; 162:748-752.

10u30 – 11u15 Herstel van een eetstoornis, wat houdt dat in?

Dr. Greta Noordenbos, Klinische psychologie, Universiteit Leiden.

Abstract: Over herstel van een eetstoornis bestaan nog veel vragen en onduidelijkheden. Wanneer

kunnen we spreken van herstel van een eetstoornis? Kan iedereen herstellen? Zijn er behandelingen

die herstel garanderen? Hoeveel mensen ontwikkelen een langdurige en ernstige eetstoornis en hoe

groot is het risico op overlijden?

Lange tijd lag de focus op normalisering van het eetgedrag en het gewicht als belangrijkste doelen

voor behandeling en herstel. Dit leverde vaak een negatieve zelf- en lichaamsbeleving met een grote

kans op terugval. De afgelopen decennia zij de criteria voor herstel en daarmee ook de doelen van

behandeling steeds meer verschoven van lichamelijke naar psychosociale factoren (Noordenbos,

Vanderlinden & Vrieze, 2018).

In deze lezing zal een overzicht gegeven worden van onderzoeken naar criteria voor herstel van een

eetstoornis en de meetinstrumenten waarmee herstel gemeten wordt (Couturier & Lock, 2006).

Daarbij wordt niet alleen aandacht geschonken aan kwantitatieve outcome- en effectstudies, maar

ook naar kwalitatieve onderzoeken naar ervaringen van patiënten en behandelaars. Dat leverde een

scala van criteria op die betrekking hebben op lichamelijk, psychisch, emotioneel en sociaal herstel.

Deze lezing wordt afgesloten met over overzicht van meest voorkomende belemmeringen voor

herstel van een eetstoornis en de belangrijkste factoren die de kans op herstel verhogen.

11u15 – 11u45 Koffiepauze

 

11u45 – 12u30 Herstel als antwoord op euthanasie?

Ann Callebert, Master in de Germaanse Filologie, master in de Klinische Psychologie, ervaringsdeskundige opgeleid bij HEE!, Utrecht

Auteur van twee boeken ‘Euthanasie bij ondraaglijk psychisch lijden. Een onaf verhaal’ ACCO, 2 de

bijgewerkte druk 2015 en ‘Herstel als antwoord op euthanasie?’ ACCO, 2017

Medeoprichter van Reakiro, inloophuis voor mensen met een euthanasievraag omwille van ondraaglijk

psychisch lijden.

Abstract: Mensen met een ernstige eetstoornisproblematiek worstelen vaak ook met de vraag of ze

in leven willen blijven. Dat kan zich uiten in suïcidepogingen of een verzoek om euthanasie.

Belangrijk is om op dat moment een tweesporenbeleid te ontrollen, waarbij enerzijds zorgvuldig de

vraag naar een niet meer willen leven wordt beluisterd en anderzijds toch nog op zoek wordt gegaan

naar mogelijke herstelvonken. Zonder te willen sturen in de een of andere richting.

12u30 – 12u45 Uitreiking posterprijs + korte voorstelling winnaar 

12u45 – 13u45 Lunch (60')

13u15 – 13u45 Toelichting posters

13u45 – 14u30 WORKSHOPS - SESSIE 1 (45')

Workshop 1: ARFID, een grijze zone tussen remmen en gas geven.

Lotte Theuwis, klinisch psychologe en gedragstherapeute, De Metafoor

An Gers, diëtiste en auticoach, De Smaakprikkel

Abstract: In deze workshop zullen wij aan de slag gaan met praktische tips in het omgaan met ARFID.

We gaan op zoek naar het evenwicht tussen het kind blijven stimuleren en toch voldoende oog

hebben voor de grenzen van het kind. Zonder voldoende stimulans en aanbod krijgt het kind geen

kans om te groeien in zijn eetontwikkeling en zullen er steeds meer dingen geschrapt worden uit het

menu. Toch lijkt een doorgedreven exposure aanpak ook niet helemaal aan te sluiten bij de

bijzondere kenmerken van ARFID.

Workshop 2: Psychomotorische therapie rond lichaamsbeeld op een afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie : “Werken rond lichaamsbeeld”.

Karine Woedstadt, Psychomotore therapeut UKJA

Abstract: Lichaamsbeeld verwijst naar de manier waarop een persoon zijn eigen lichaam waarneemt en erover nadenkt. Het omvat iemands percepties, emoties, overtuigingen en attitudes tov de eigen fysische verschijning. 

Tijdens “het werk rond lichaamsbeeld” wordt  op een individuele basis, aangepast aan het niveau, emotie , het denken van de jongere, op een diverse en creatieve manier gewerkt naar meer inzicht in de verstoorde lichaamsbeleving en wordt er een aanzet gegeven naar het meer vertrouwd worden met het eigen lichaam, met als doel een positiever lichaamsbeeld op te bouwen. 

De psychomotorische therapie op de afdeling eetstoornissen richt zich zowel naar residentieel opgenomen jongeren, jongeren in een dagopname, als jongeren die deelnemen aan het  MFT – aanbod.

Enerzijds wordt er individueel gewerkt rond het thema lichaamsbeeld , relaxatie of emotieregulatie, anderzijds komt tijdens groepssessies de beleving in het bewegen meer centraal te staan.  

Deze workshop zal zich voornamelijk richten op “het werken rond lichaamsbeeld”. 

Workshop 3: Van zelfkritiek naar zelfacceptatie: hoe bereik je dat?

Dr. Greta Noordenbos, Klinische Psychologie, Universiteit Leiden.

Abstract: Mensen met een eetstoornis zijn zeer kritisch over zichzelf, hun lichaam en eetgedrag.

Deze innerlijke kritiek draagt niet alleen bij aan het ontwikkelen van een eetstoornis, maar ook aan

het in stand houden daarvan. Bovendien is de innerlijke kritiek erg belemmerend voor behandeling

en herstel (Noordenbos e.a. 2014).

In het eerste deel van deze workshop wordt ingegaan op onderzoek naar de inhoud van innerlijke

kritiek bij eetstoornissen. Vervolgens worden mogelijke verklaringen gegeven voor het ontstaan van

innerlijke kritiek, zoals het internaliseren van kritische opmerkingen, gepest worden,

perfectionistisme en neurologische processen.

In het tweede deel van de workshop wordt nagegaan hoe innerlijke kritiek verminderd kan. Wat

kunnen we leren van de Cognitieve Gedragstherapie, mindfulness, Acceptance and Commitment

Therapy, Compassion focused therapy, Voice Dialoque, positieve psychologie en neuropsychologisch

onderzoek? Samen met de deelnemers aan de workshop worden enkele oefeningen gedaan om

innerlijke kritiek te verminderen (Noordenbos & Ten Napel, 2017). Tot slot is er tijd voor vragen en discussie.

 

14u30 – 15u00 Koffiepauze (30')

 

15u00 – 15u45 WORKSHOPS - SESSIE 2 ('45)

Workshop 4: Emotieregulatie trainen bij kinderen en adolescenten (EuREKA)

Elisa Boelens is sinds september 2018  werkzaam als doctoraatsbursaal aan de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie (UGent) binnen de onderzoeksgroep Klinische Ontwikkelingspsychologie. Haar onderzoek richt zich op het begrijpen en trainen van emotieregulatie bij jongeren met verschillende vormen van psychopathologie. Verder is zij als klinisch psychologe verbonden aan het centrum Kind & Adolescent van de Universiteit Gent.

Eva Van Malderen is sinds 2017 werkzaam aan de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie (UGent) binnen de onderzoeksgroep Klinische Ontwikkelingspsychologie. Eind 2022 behaalde ze haar doctoraat over de rol van zelfregulatie binnen het eetgedrag van jongeren. Haar huidig onderzoek richt zich bijkomend op de rol van zelfregulatie binnen verslaving bij jongeren. Daarnaast is ze als klinisch psychologe verbonden aan het centrum Kind & Adolescent van de Universiteit Gent.

Abstract: Emotieregulatie is als transdiagnostisch mechanisme betrokken bij verschillende vormen van psychopathologie. In deze workshop zal kort ingegaan worden op de theoretische achtergrond omtrent emotieregulatie (binnen de context van eet- en gewichtsgerelateerde problemen) en bijhorend diagnostisch materiaal. Nadien bestaat het grootste deel van de workshop uit het introduceren van EuREKA (emotieregulatie training voor kinderen en adolescenten) en de zes verschillende basiscompetenties die hierin aan bod komen: ontspannen, bewust worden van emoties, aanvaarden van emoties, zichzelf op een liefdevolle manier ondersteunen, het analyseren van een situatie en het actief veranderen van een emotie.

Workshop 5: Herstel in-zicht? Een blik vanuit cliëntenperspectief.

Jiska Beterams, psychologisch consulent & vrijwilliger ANBN

Yme Dons, vrijwilliger-ervaringsdeskundige UPC KU Leuven zorggroep EET & vrijwilliger ANBN

Emma Stalmans, vrijwilliger ANBN

Abstract: Herstellen van een eetstoornis vraagt om maatwerk: niet één cliënt is hetzelfde, elk traject kent zijn eigen verloop.

We deden daarom recent een bevraging bij mensen die zichzelf als hersteld beschouwen en vroegen hen terug te blikken op hun behandeltraject. We brachten thema’s aan gaande van specifieke en alternatieve behandelvormen tot spreken over zingeving en spiritualiteit, met één centrale vraag: wat was voor hen helpend, en waarom? 

Hun ervaringen bieden ons een schat aan informatie die ons doorheen deze interactieve workshop zal leiden: wat kunnen we van hen én van elkaar leren voor de dagdagelijkse praktijk, en hoe kunnen we als hulpverlener onze blik op de behandeling van eetstoornissen en herstel verruimen?  

Deze workshop wordt begeleid door ervaringsdeskundige vrijwilligers van de patiënten- en familieorganisatie ANBN vzw.

Workshop 6:  Gut-Brain en de impact van voeding: Klinisch relevantie voor eetstoornissen.

Prof. Dr. Elske Vrieze, psychiater

Abstract: volgt binnenkort